82. španski esperantski kongres

Poročilo o 82. španskem esperantskem kongresu

Že na začetku leta sva igrala loterijo. Če bi zmagala, bi sodelovala na UK v Arushi, vendar se to ni zgodilo, in tako sva sodelovala na HEK (Hispana Esperanto kongreso). Kongres se je odvijal od 5. do 8. septembra v mestecu Cheste, ki leži 30 km stran od Valencie. Na koncu so prišli tudi starši Ane, oba esperantista, ki izhajata iz Valencie.

Kraj kongresa nas je zelo presenetil, saj je potekal v Delavski univerzi*, pet kilometrov stran od mesteca Cheste. Gre za popolnoma samostojen velik prostor z lepo urejenim parkom in ogromnimi zgradbami. To je nekdanji, zdaj le deloma uporabljen, šolski center za pet tisoč učencev! Vse zgradbe skupaj zavzemajo nekaj več kot milijon kvadratnih metrov. Tam so izbrani in nadarjeni 11-letni otroci živeli tri leta in že deloma začeli študirati različne smeri.

Kongresa se je udeležilo približno sto udeležencev iz dvanajstih držav. V prvih dveh dneh je potekalo trideset različnih predavanj, od 9-letne Gabriele Manzano (O nespoštovanju do otrok) do Duncana Charterja (predsednika UEA, ki je imel več predavanj). V drugem delu, po 9. septembru, so bile organizirane ekskurzije, ki se jih nisva udeležila zaradi srečanja z družinskimi člani v Valencii.

Med kongresom sva se pogovarjala z različnimi osebami: z gospodom Duncanom o naši Deklaraciji o jeziku, z Lauro Brazabeni o dogodku, ki bo prihodnje leto v Gorici, z Antonom Oberndorferjem o avstrijskem esperantskem radiu, z Ann-Luise Akerlund o švedskem šolskem sistemu, z Josipom Pleadinom o dokumentarnem E-centru itd.

Podarila sva ilustrirano knjigo o Almi Karlin španski esperantski knjižnici, knjigo Zlati čoln predsedniku lokalnega društva, Pravljice za mravljice otrokom župana in najbolj pridni članici kongresnega odbora.

Naslednje leto bo 83. HEK potekal v Sorii. Ne veva, ali bova lahko sodelovala, vendar lahko ta dogodek toplo priporočava zainteresiranim. Topla priporočila vključujejo tudi triintrideset stopinj, ki sva jih doživljala vsak dan.

Ana in Janez Zadravec

Raporto pri la 82-a Hispana Esperanto Kongreso

Jam komence de la jaro ni ludis loterion. Se ni gajnus, ni partoprenus UK en Arusha, sed tio ne okazis, kaj ni partoprenis HEK. Ĝi okazis do la 5-8. septembro en la urbeto Cheste, kiu situas 30 km for de Valencia. Finfine ankau gepatroj de Ana, ambau esperantistoj, devenis el Valencia.

Kongresloko nin tre surprizis, ĉar estas en la Laborista univerzitato*, kvin kilometroj for de la urbeto Cheste. Temas pri tute memstara granda spaco kun bele ordigita parko kaj kun gradegaj kostruaĵoj. Estas iama, nun nur parte uzita, lerneja centro por kvin mil lernantoj! Ĉiuj konstruaĵoj havas iom pli ol unu miliono da m2. Tie elektitaj kaj talentitaj 11 jaraj infanoj vivis dum tri jaroj, kaj jam parte eklernis diversajn fakojn.

La kongreson partoprenis proksimume cent partoprenantoj el dekdu landoj. En la unuaj du tagoj okazis tridek diversaj prelegoj, ek de la 9 jara Gabriela Manzano (Malrespektemo al infanoj), ĝis  Duncan Charters (prezidanto de UEA, kiu havis kelkajn prelegojn). En la dua parto, post la 9-a septembro, okazis ekskursoj, kiujn ni ne partoprenis, pro la renkonto kun familianoj en Valencia.

Dum la kongreso ni parolis kun diversaj personoj  (kun S-ro Duncan pri nia Deklaro pri la lingvo, kun Laura Brazabeni pri sekvontjara aranĝo en Gorica, kun Anton Oberndorfer pri austria esperanto radio, kun Ann-Luise Akerlund pri sveda lerneja sistemo, kuj Josip Pleadin pri dokumenta E-centro) ktp.

Ni donacis ilustritan libron pri Alma Karlin al Hispana E-biblioteko, la libron Oran boaton al prezidanto de loka societo, Fabeletoj pri formiketoj al infanoj de urbestro kaj al plej laborema kongreskomitatanino.

Sekvontjare okazos 83 HEK en Soria. Ni ne scias, ĉu ni povos partopreni, sed ni povas tiun aranĝon varme rekomendi al interesuloj. Varma rekomendo inkluzivas ankau tridek tri gradojn, kiujn ni spertis ĉiutage.

Janez kaj Ana Zadravec

*Nekaj o lokaciji, kjer se je odvijal kongres

Delavske univerze – ‘Universidades Laborales’ (1955–78) so bile vzporeden izobraževalni sistem pod okriljem Ministrstva za delo in neodvisne od Ministrstva za šolstvo. Postale so propaganda socialne politike Francove diktature. Zaradi tega so imele privilegiran kanal financiranja, ki jim je omogočil, da so uživale izjemne človeške in materialne vire, daleč nad tistimi, ki jih je takrat imel splošni izobraževalni sistem. Te razmere so jim omogočile uporabo zelo inovativnih pedagoških metod, dolgo preden bi jih lahko uporabil splošni šolski sistem. Vendar pa je bil njihov obseg dejansko omejen, saj je ocenjeno, da je v petindvajsetih letih delovanja diplomo pridobilo nekaj več kot sto tisoč študentov. To je zelo majhno število, da bi lahko imele pomemben vpliv na celotno šolsko populacijo v Španiji.

Z vidika časa, ki je pretekel po ukinitvi sistema, se zdi, da je njihova najverjetneje najbolj dragocena zapuščina vsedržavna mreža enaindvajsetih izobraževalnih objektov, razpršenih po celotnem španskem ozemlju. Večinoma predstavljajo pomemben prispevek k moderni dediščini, katere preučevanje nam omogoča, da se približamo procesu, v katerem je španska arhitektura asimilirala modernost. V tej mreži si primer Valencie (Cheste) zasluži posebno pozornost tako zaradi svoje pomembne velikosti: 150 ha in več kot 5.000 prebivalcev, kot tudi zaradi svoje edinstvene vloge, saj je bila prava vstopna točka v izobraževalni sistem. Pravzaprav je bila namenjena mlajšim študentom z namenom prilagoditve njihovega predhodnega usposabljanja in usmerjanja k njihovim nadaljnjim študijem.

Poleg tega pa je prav tako izjemna zaradi svoje vzorne arhitekturne kakovosti. Kompleks, ki je bil zelo hitro zgrajen med letoma 1967 in 1969, je bil zasnovan na vrhuncu poklicne kariere njegovega arhitekta, Fernanda Morena Barbere. Takrat je že imel obsežne izkušnje pri reševanju izobraževalnih stavb z jasnim modernim pristopom. V tem primeru je natančno vedel, kako zasnovati sklop posebne kompleksnosti, ne le funkcionalne, temveč tudi tehnične in organizacijske, pri čemer je uspešno obvladal vse projektne ravni, od urbanističnega načrtovanja do grafičnega oblikovanja.

Arhiv arhitekta je bil glavni vir za ta zapis, poleg bibliografije o zgodovinskem kontekstu. Osredotoča se na proces načrtovanja tega kompleksa, še posebej na spremembo lokacije, ki jo je doživel. Prva projektna predloga je bila v celoti dokončana za jug glavnega mesta, blizu morja, vendar je bil kompleks na koncu zgrajen na obrobju mesta Cheste, v gorah. Ta drugi spremenjeni projekt je bil zasnovan vzporedno z vrtoglavim izvajanjem del, ki so bila razpisana, od ravni 0 navzgor, na osnovi prvega projekta. Tako to delo poskuša razmišljati o povezavah in odnosih med modernistično arhitekturo in njeno lokacijo, kdaj in na kakšen način se lokacija pojavlja kot pogoj za projektni proces. Posebej se osredotoča na to, kako je ta sprememba lokacije vplivala na Valencijsko Universidad Laboral in na kakšen način je ta sprememba pogojevala ne le njeno začetno poslanstvo, temveč tudi njen kasnejši razvoj in postopno degradacijo, ko so izginile okoliščine, ki so upravičevale njeno gradnjo.

*Iom pri la loko, kie okazis la kongreso

La Laboristaj Universitatoj – ‘Universidades Laborales’ (1955–78) estis paralela eduka sistemo sub la aŭspicio de la Ministerio pri Laboro kaj sendependa de la Ministerio pri Edukado. Ili fariĝis propagando de la socia politiko de la Franca diktaturo. Pro tio, ili havis privilegian financan kanalon, kiu ebligis al ili ĝui eksterordinarajn homajn kaj materialajn rimedojn, multe pli ol tiujn, kiujn tiam havis la ĝenerala eduka sistemo. Tiuj kondiĉoj ebligis al ili apliki tre novigajn pedagogiajn metodojn, longe antaŭ ol la ĝenerala eduka sistemo povis fari tion. Tamen, ilia amplekso estis fakte limigita, ĉar oni taksas, ke en dudek kvin jaroj de funkciado, iom pli ol cent mil studentoj akiris diplomon. Tio estas tre malgranda nombro por havi gravan influon sur la tuta lerneja populacio en Hispanio.

El la perspektivo de la tempo, kiu pasis post la nuligo de la sistemo, ŝajnas, ke ilia plej verŝajna plej valora heredaĵo estas la tutlanda reto de dudek unu edukaj instalaĵoj, disigitaj tra la tuta hispana teritorio. Plejparte ili reprezentas gravan kontribuon al moderna heredaĵo, kies studado permesas al ni proksimiĝi al la procezo, per kiu hispana arkitekturo asimilis modernecon. En tiu reto, la kazo de Valencio (Cheste) meritas specialan atenton kaj pro sia grava grandeco: 150 hektaroj kaj pli ol 5,000 loĝantoj, kaj pro sia unika rolo, ĉar ĝi estis vera enirejo al la eduka sistemo. Fakte, ĝi estis destinita al pli junaj studentoj por adapti ilian antaŭan trejnadon kaj gvidi ilin al iliaj estontaj studoj.

Krome, ĝi estas ankaŭ rimarkinda pro sia ekzempla arkitektura kvalito. La komplekso, kiu estis tre rapide konstruita inter 1967 kaj 1969, estis projektita ĉe la pinto de la profesia kariero de ĝia arkitekto, Fernando Moreno Barberá. Tiutempe, li jam havis vastan sperton pri solvo de edukaj konstruaĵoj kun klare modernaj aliroj. En ĉi tiu kazo, li precize sciis kiel projekti komplekson de speciala komplekseco, ne nur funkcia, sed ankaŭ teknika kaj organiza, sukcese pritraktante ĉiujn skalojn de la projekto, de urba planado ĝis grafika desegnado.

La arkivo de la arkitekto estis la ĉefa fonto por ĉi tiu verko, krom bibliografio pri la historia kunteksto. Ĝi fokusas la procezon de planado de ĉi tiu komplekso, precipe la ŝanĝon de loko, kiun ĝi spertis. La unua projektpropono estis plene kompletigita por la sudo de la ĉefurbo, proksime al la maro, sed la komplekso fine estis konstruita ĉe la periferio de la urbo Cheste, en la montoj. Ĉi tiu dua modifita projekto estis projektita samtempe kun la vertiĝa plenumo de la laboroj, kiuj estis licititaj, de nivelo 0 supren, surbaze de la unua projekto. Do ĉi tiu verko celas reflekti pri la ligoj kaj rilatoj inter moderna arkitekturo kaj ĝia loko, kiam kaj kiel la loko aperas kiel kondiĉo por la projektprocezo. Precipe ĝi fokusiĝas al tio, kiel tiu ŝanĝo de loko influis la Laboristan Universitatan Valencion kaj kiel tiu ŝanĝo kondiĉis ne nur ĝian komencan mision, sed ankaŭ ĝian postan evoluon kaj ĝian progreseman kadukiĝon, post kiam malaperis la cirkonstancoj, kiuj pravigis ĝian konstruadon.